Zeldzaam Chinees geld in depot (1/3)

In de restauratiekamer van het Volkenkunde Museum sta ik gebogen over vijf Chinese bankbiljetten. Ze zijn gemaakt in de jaren vijftig van de negentiende eeuw, tussen 1853 en 1859. De staat van de biljetten is ondanks hun hoge leeftijd nog verrassend goed. Door ze voorzichtig aan te raken en de biljetten van dichtbij te bestuderen, kunnen we meer inzichten verkrijgen over hun kwaliteit en staat. Dingen die we makkelijk over het hoofd zien als we alleen maar naar een afbeelding kijken. Deze biljetten vertellen het verhaal over een roerige periode in de Chinese geschiedenis. De tijd waarin Westerse machten zich met China gingen bemoeien en de laatste Chinese dynastie op zijn einde liep. Voor zover bekend hebben alleen het British Museum in Londen en het Volkenkunde Museum in Leiden een collectie van deze biljetten in Europa, wat het zeldzame museumobjecten maakt. 

Als we de biljetten bekijken, zijn er direct enkele elementen die eruit springen. Allereerst staat de tekst verticaal. Dit was heel gebruikelijk voor een biljet in die tijd. Het design van bankbiljetten gaat eeuwen terug in de Chinese geschiedenis. Daarnaast zijn de biljetten opvallend groot in vergelijking met hedendaags briefgeld. Wel geldt net als nu de regel: hoe hoger de waarde, hoe groter het biljet. Verder zien we een rijk geïllustreerde blauwe rand. Hierin zien we vijfklauwige draken afgebeeld die jagen op een parel tegen een achtergrond van wolken. Al deze symbolen verwezen naar de Chinese keizer, de hoogste autoriteit van het land. De grote rode rechthoekige stempels werden gezet door de autoriteiten als teken dat het briefje officieel was goedgekeurd voor circulatie. 

Waar op de voorkant van het biljet van alles te zien is, blijft de achterkant merkwaardig leeg. Ook dit was gebruikelijk. Het was de bedoeling dat de Chinese bevolking hierop schreef. De partij die het briefje ontving schreef de datum van ontvangst en de naam van de persoon van wie ze het briefje ontvingen op. Op deze manier konden de eigenaren van het biljet worden achterhaald. Dit werd gedaan om vervalsers op te sporen. Vervalsingen waren in die tijd een veelvoorkomend verschijnsel. Hoe meer het briefje is beschreven, hoe meer bewijs er bestaat om de echtheid van het briefje vast te stellen. 

De belangrijkste bankbiljetten uit deze periode kwamen in twee soorten. Museum Volkenkunde heeft beide soorten in bezit. In de volgende blogs ga ik dieper in op wat er op de briefjes staat en waarvoor ze werden gebruikt.